M. Erdal Balaban Kadir Has Üniversitesinde 6 Aralık 2017 tarihinde yapılan İstanbul Bilişim Kongresinde “Veriye Dayalı Veri Madenciliği ve e-Dönüşüm” Panelimizi tamamladık. Sonuç olarak, ifade ettiğim düşüncelerimi aşağıda özetlemek istiyorum: Dijital dönüşüm için kurulacak sistemde rol alacak aktörler:
1. Algoritma odaklı matematik ve istatistik (analitik) kökenli veri bilimcileri,
2. Veri odaklı çalışan , veriden bilgi(knowledge) üreten veri madencileri,
3. Teknolojik çözüm getirenler(veri madencileri) ile kullanıcılar(müşteriler) arasında köprü kuran ve iletişimi sağlayan yönetim bilişim uzmanları (Sistem Entegratörleri)
4. Bilişim odaklı çalışan, bilgiye dayalı rasyonel karar veren üst yönetim karar vericileri(Yöneticiler)
Yukarıda söz edilen aktörler aynı amaç(ekonomik değer yaratma ve sosyal fayda sağlama) doğrultusunda birlikte çalışabilmelidirler. Ancak bu birliktelik başarı getirebilecektir. Aksi halde ekonomik ve zaman kayıpları kaçınılmazdır.
Yapay zeka uzantısında geliştirilen ileri istatistik teknikler, veri madenciliği ve bu kapsamda veriye dayalı öğrenme ile bilgi çıkarımlarında bulunan makine öğrenme teknikleri, sağlık sektöründe, sanayide, iş hayatında ve sosyal hayatımızda birçok uygulamaları görülmektedir. Bu teknikleri farklı kılan ise, her geçen gün üstel olarak(geometrik) artan büyük veriden(Big Data) gizli kalmış bilgiyi çıkarabilmek ve geleceği öngörebilmesidir.
Veri Madenciliği uygulamaları ile, sağlık sektöründe hastalık teşhisi. Örneğin kardiyolojik risk derecesini veya kanser tümör cinsini yüksek bir olasılıkla belirleyebilmektedir. Bankacılık sektöründe kredi başvurusunu değerlendirmek ve kredi risk sınıfını belirlemek yada banka işlem hareketlerinden sahtekarlığı ortaya çıkarmak. İşletmelerde müşteri kayıplarını tahmin etmek yada tahsilat risklerini öngörebilmek. Müşterilerin benzerliklerini dikkate alarak müşteri segmentasyonu yaparak müşterilerin gruplara (kümelere) ayrılması. Parekendecilik sektöründe müşterilerin satın aldıkları ürünleri dikkate alarak yeni ürün kampanyaları hazırlayarak satışları artırmak. Spor sektöründe, herhangi bir spor branşında sporcu performanslarını değerlendirmek, başarı tahminleri yapabilmek ve başarının belirleyici niteliklerini ortaya çıkarabilmek hatta belirlenen performanslara göre istenilen kriterleri de dikkate alan takım oluşturabilmek gibi birçok alanda uygulanabilmektedir.
Sorun nedir? Herhangi bir alanda uygulama yapacak veri madencileri ilgili alandaki uzmanlar birlikte çalışarak niteliklerin(değişkenler) belirlenmesi, veri kaynaklarının bulunması ve yorumlanması konusunda proje odaklı olarak birlikte çalışamamalarıdır. Veri Madenciliği çok disiplinli, farklı alanların bir konusu olarak ilgili alandaki uzmanların çalışmaya katılması ile daha başarılı sonuçlara ulaşabilecektir. Örneğin tıp alanında, kardiyolojik bir riski öngörmede geliştirilecek bir veri madenciliği modeline kardiyolog’un deneyimlerini de katmak gerekir. Ülkemizde, büyük veri üzerinde analizler yapan çok sayıda veri analistleri olmasına karşın üniversitelerimizde yapay zeka algoritmaları üzerinde çalışan ve algoritma geliştiren veri bilimcileri maalesef yeterli sayıda bulunmamaktadır. Bu nedenle veri bilimi(data science) olarak lisansüstü programları da açılmalıdır. Diğer bir eksikliğimiz ise çok sayıda açılmış bulunan yönetim bilişim sistemleri programlarının içeriklerinin güncellenmesidir. Teknolojiyi geliştirenler ve kullanıcılar ile aynı dili konuşabilmeli hem problemleri ve ihtiyaçları tanımlamada uzmanlaşabilmeli hem de varolan ve gelişen teknolojilerden haberdar olabilmelidirler. Proje odaklı çalışma alışkanlıkları da kazanarak sistem entegrasyonunda başarılı ve önemli rol oynayacaklardır.
Veri Madenciliği yukarıda ele alınan ve birçok alandaki uygulamaları ile yaratılan katma değerin bilincinde olan ve metodolojik yol izleyen işletmeler, spor kulüpleri rekabet üstünlüğü sağlalayabikecektir. Diğer taraftan, insana ve topluma dokunan hastane, belediye ve kamu yararına geliştirilen projelerde toplumsal fayda sağlanabilecektir. Yeterki bu dönüşümün gereğine ve inancına sahip olalım ve birlikte çalışma becerisini gösterelim.
Bilindiği üzere dijital dönüşüm kamuda, ticari işletmelerde, sanayide, hastanelerde, belediye hizmetlerinde, eğitim kurumlarında kaçınılmaz görülmektedir. Bu dönüşümün modeli (Bilişimle Kalkınma Modeli) kurulmalı ve proje odaklı çalışmalar şimdiden başlatılmalıdır. Aksi halde, yine treni kaçırdık sızınmaları başlayacaktır. Katmadeğer yaratan bilgiye dayalı Bilişimle Kalkınma Modeli için gelin birlikte çalışalım! Bu tür panellerin artık farkındalık yaratması dışında çalışmaları başlatmasını ve bu konuya olan talebi artırmasını diliyorum.
